Ar­che­olo­gia - najlepsze ciekawostki

Bateria z Bagdadu (Naczynie z Bagdadu, bateria bagdadzka) to naczynie gliniane znalezione w 1936 roku w Chudżat Rabua (okolice Bagdadu) przez archeologa niemieckiego Wilhelma Königa. König przypuszczał, że było to ogniwo galwaniczne. zrekonstruowano owe hipotetyczne ogniwa i wypełniono je roztworami kwasów znanych w Mezopotamii w tamtych czasach (octowego i cytrynowego). Baterie zaczęły działać. Wiek tych znalezisk szacuje się na połowę III wieku p.n.e.

Kamień z Rosette to bazaltowa stela na której wyryto ten sam dekret w trzech wersjach: po egipsku pismem hieroglificznym i demotycznym oraz po grecku. Znaleziona w 1799 w czasie wyprawy Napoleona do Egiptu. Porównanie tekstów pozwoliło na odczytanie hieroglifów.

Efez. Biblioteka Celsusa – jeden z ważniejszych zabytków tureckiego Efezu, zrekonstruowany w latach 1970-1978. Budynek biblioteki powstał w latach 114-117 dla uczczenia pamięci Tyberiusza Juliusza Celsusa Polemenusa i jako miejsce jego pochówku. Nad kryptą umieszczono pomieszczenie, które pełniło funkcję biblioteki i czytelni. Salę otaczały podwójne mury, które rozdzielała pusta przestrzeń o szerokości ok. 1,0 m; miało to pomóc zachować stałą wilgotność i temperaturę wnętrza. Zbiory biblioteczne, liczyły około 12 tysięcy zwojów. W 260 roku salę czytelni zniszczył pożar, ocalała fasada.

W Turcji. Göbekli Tepe to stanowisko archeologiczne w południowo-wschodniej Turcji, kryjące pozostałości prehistorycznego sanktuarium. Jego powstanie datowane jest na 10 tys. lat p.n.e. Według ustaleń włoskiego astrofizyka i archeoastronoma Giulio Magliego, świątynia była miejscem kultu Syriusza.

Genom. Denisowianie to pierwszy gatunek Homo zidentyfikowany na podstawie genomu. Mamy zaledwie 3 zęby i znaleziony jako pierwszy paliczek (zdj.), a zniszczony celem wyodrębnienia DNA. Zamieszkiwali Syberię i poł. Azję. Krzyżowali się zarówno z neandertalczykami jak i ludźmi współczesnymi, ślady ich DNA odnajduje się w genach ludzi z południowo-wschodniej Azji.

W Mongolii. Kamienie jeleni (mong. bugan czuluu) to skalne bloki znajdujące się głównie na Syberii i w Mongolii, na których przedstawiono wizerunki zwierząt lecących do nieba, przeważnie reniferów i jeleni. Pierwsze kamienie jeleni powstały prawdopodobnie w połowie epoki brązu w środkowej Mongolii. Dotychczas zidentyfikowano ok. 1200 kamieni z czego 550 w Mongolii. Pomimo badań archeologicznych, wciąż niewiele wiadomo o ich historii, przeznaczeniu i funkcjach społeczno-kulturowych.

Z około 8 tysięcy. Terakotowa Armia składa się dokładnie z ok. 8,1 tysiąca glinianych rzeźb żołnierzy, oficerów i koni, która znajdowała się w grobowcu pierwszego chińskiego cesarza Qin Shi. Odkryto ją w marcu 1974 roku podczas kopania studni w pobliżu wioski Xi'an przez trzech chłopców. Szacuje się że przy budowie trwającej 38 lat pracowało ok. 700 tysięcy osób. Co ciekawe, każda z tych figur jest inna! Samych tylko wąsów można doliczyć się aż 24 rodzaje! Ich wysokość wynosi od 162 do 202 cm. Według wierzeń, Terakotowa Armia miała strzec cesarza i pomóc mu odzyskać władzę w życiu pozagrobowym.

Sri Lanka. Sigirija "Lwia Skała” to ogromna bryła magmy – pozostałość po dawno wygasłym i zapadniętym wulkanie w Sri Lance. Znajdują się tam ruiny starożytnego pałacu i twierdzy zbudowanych podczas panowania króla Kassapy (473–491) na szczycie 180-metrowej skały. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty ogromnej budowli, stanowią one jednak największą atrakcję turystyczną Sri Lanki.

Kromlech (z celtyckiego crom – wygięty, lech – kamień) to krąg zbudowany z ustawionych pionowo kamieni, często wokół grobowca lub miejsca kultu. Do najbardziej znanych należy Stonehenge. Stawiane były w neolicie oraz w epoce brązu. Pierwsze kromlechy pojawiły się w IV tysiącleciu p.n.e. Były to miejsca kultu, zebrań plemiennych oraz obserwacji astronomicznych.

Turcji. Göbekli Tepe (z tur. wybrzuszone wzgórze; kurd. Girê Navokê) zostało odkryte w południowo-wschodniej Turcji (Anatolii) na górach Germuş. Są to pozostałości prehistorycznego sanktuarium. Według ustaleń włoskiego astrofizyka i archeoastronoma Giulio Magliego, świątynia była miejscem kultu Syriusza (gwiazdozbiór Wielkiego Psa). Badania archeologiczne rozpoczęto tam dopiero w 1995 roku, mimo że od lat 60. XX istniało zainteresowanie tymi terenami. W 2018 roku obiekt wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Badacze oceniają wiek tej świątyni na ok. 11 - 12 tysięcy lat, a nawet więcej!